Jak dbać o stopy dziecka?

Wszyscy wiemy, że dziecięce stópki często rozczulają swoim słodkim widokiem rodziców. Musicie sobie jednak zdawać sprawę, że różnią się od dorosłych stóp nie tylko wyglądem, ale przede wszystkim budową. Pełnią one trzy bardzo istotne funkcje: amortyzacji, stabilizacji oraz lokomocji, czyli przemieszczania. Stopa jest bardzo skomplikowaną częścią naszego ciała – składa się z 26 kości, 33 stawów, ponad 100 mięśni i ponad 100 wiązadeł. Stopy są podstawą naszego ciała, mają ogromny wpływ na ustawienie kręgosłupa, są naszym fundamentem. Dodatkowo są narządem uzbrojonym w ogromną ilość receptorów, kontrolującym czucie podłoża. Ewentualne nieprawidłowości w ustawieniu stopy będą miały wpływ na całe ciało - stawy skokowe, kolana, biodra oraz kręgosłup! Dlatego należy o nie dbać od dzieciństwa, a ich rozwój wymaga czujności rodziców oraz reagowania na wszelkie nieprawidłowości w ich budowie. Nawet jeśli dzieje się coś złego, to szybko wprowadzona oraz kompleksowa rehabilitacja zapewni szybkie efekty.

Jak wygląda stopa malucha?

Stopy dziecięce wyglądają zupełnie inaczej niż stopy osoby dorosłej. Są delikatne i wypełnione tkanką tłuszczową, która zaczyna zanikać, gdy dziecko stawia pierwsze kroki, czyli około 1. roku życia. Nie posiadają łuków podłużnego oraz poprzecznego, są miękkie, ponieważ zbudowane są z chrząstek. Mineralizacja kości następuje około 6. roku życia, a ostateczną formę przybierają około 12–14. roku życia. Stópki niemowląt przygotowują się do pełnienia funkcji chodu już od pierwszych dni życia.

Około 8. miesiąca maluszek łączy stopy razem leżąc na plecach, pociera stopą o stopę, chwyta stopy rączkami, ściąga skarpetki, wkłada stopy do buzi. W ten sposób przygotowuje stopy do obciążenia, do wstawania przy meblach, do przemieszczania się bokiem przy meblach, a w końcu do upragnionego chodzenia. Ważne, aby stopy dziecka doświadczały różnych bodźców i obciążeń.

Codzienna pielęgnacja – co jest dla stóp dobre?

Dbanie o stopy dziecka to także odpowiednia ich pielęgnacja już od pierwszych dni życia maluszka. Należy pamiętać o właściwym obcinaniu paznokci tak, aby nie były zbyt długie ani zbyt krótkie. Zawsze obcinamy bez zaokrąglania brzegów, aby uniknąć wrastania w skórę, co może być bardzo bolesne.

Materiał skarpetek powinien być przewiewny, aby zapobiegał powstawaniu wilgoci.

Zawsze wybierajmy takie, które nie ograniczają stopy i dziecko może w nich swobodnie poruszać palcami oraz zginać i prostować całe nogi. Bezwzględnie nie należy ograniczać swobody ruchu stóp dziecka. Nie należy zakładać ciasnych albo zbyt krótkich ubranek, które krępują ich ruchy.

Dziecko powinno mieć swobodę ruchów nóżek także podczas snu, więc nie należy używać ciasnych śpiworków. Lepsze będą te elastyczne lub okrycie dziecka kocykiem lub kołderką.

Stopy wyposażone są w ogromną liczbę receptorów czucia, dlatego trzeba pozwolić dziecku uderzać stopami o podłogę, ścianę czy łóżeczko. Takie aktywności często martwią rodziców, a są one naturalnym etapem rozwoju dziecka i poznawania swojego ciała.

Warto masować stópki, głaskać je, gilgotać, całować i tulić. Doświadczanie odpowiednich bodźców już od pierwszych dni jest niezmiernie ważne dla ich późniejszego, prawidłowego rozwoju, ale jest też świetną zabawą i ogromną przyjemnością dla rodziców i dzieci.

Ćwiczenia stóp w formie zabawy 

Przez cały okres dzieciństwa powinniśmy uważnie obserwować stopy dziecka. Co powinno nas zaniepokoić? Chodzenie na palcach, koślawienie stóp (obciążanie przyśrodkowego zamiast zewnętrznego brzegu stopy), ustawianie stóp bardzo szeroko, na zewnątrz, asymetryczne ustawianie stóp (jedna ustawiona jest inaczej niż druga), dostawianie jednej stopy do drugiej, pociąganie jedną stopą po podłożu.

Pamiętajcie drodzy rodzice, że stopa dziecka jest elastyczna, dostosowuje się do warunków, jakie jej zapewniamy. Możecie wspólnie z dziećmi wykonywać profilaktyczne ćwiczenia stóp. Będą one wzmacniały stopy Waszych pociech oraz dadzą Wam aktywny, fajny czas spędzony z dzieckiem. Zabawa i ćwiczenia w jednym :)

Chodzenie po niestabilnym podłożu.

Aktywują się wtedy receptory czucia głębokiego i dziecko uczy się odczytywać sygnały, które od podłoża otrzymuje stopa i przekazuje je do ośrodkowego układu nerwowego. Chodzenie po piasku, po trawie, po kamyczkach, po szyszkach. W warunkach domowych: chodzenie po materacach, poduchach, po rozsypanym grochu, fasoli, macie do akupresury lub po klockach lego

Chodzenie po linii prostej, stopa za stopą.

Takie ćwiczenie działa świetnie na mięśnie stóp, pomaga wykształcić równowagę i koncentrację malucha oraz ma wpływ na wysklepienie się łuku podłużnego stopy. Może to być chodzenie po murku, po wąskiej kładce. W domu możemy położyć na podłodze sznurek, taśmę, deseczkę. Dziecko może chodzić po linii prostej samodzielnie lub z pomocą, czyli trzymane za rękę. Możemy też utrudnić zadanie, prosząc dziecko, aby przeszło tyłem, na palcach albo na piętach.

Wspinanie się na coś.

Wchodzenie na ścianki wspinaczkowe na placu zabaw, na zjeżdżalnie, na drzewo. U najmniejszych dzieci może to być wspinanie się po rodzicach :) Jest to świetne ćwiczenie wzmacniające stopę i mięśnie krótkie, które pomaga w wytworzeniu się łuków.

Chwytanie przedmiotów stopami i przekładanie ich w inne miejsce lub wrzucanie do pojemnika.

Możemy wykorzystać piłki, woreczki, pluszaki, klocki, autka, zwierzątka, wszystko co tylko znajdziemy w domu :) Na zewnątrz mogą to być szyszki, kamienie, kasztany. Przedmioty możemy rozłożyć na podłożu i poprosić dziecko, aby siedząc, złapało je stopami i przełożyło w inne miejsce, np. do miski, koszyka, pojemnika. Dziecko może leżeć na plecach i chwytać przedmioty stopami, podając je do góry rodzicowi, który stoi za głową dziecka. Ważne, aby dziecko przedmioty chwytało zewnętrzną częścią stóp.

Turlanie piłki po ścianie stopami.

Dziecko leży na plecach, z nogami zgiętymi pod kątem 90 stopni. Dajemy dziecku piłkę pomiędzy stopy a ścianę

Stopy - co im szkodzi?

Przede wszystkim, nie należy próbować przyspieszać nauki chodzenia dziecka. Jest to sprawa indywidualna dla każdego maluszka, a wszelkie próby ingerowania w naukę chodzenia mogą jedynie spowodować nieprawidłowy rozwój stóp, kolan, bioder i kręgosłupa. Jedne dzieci próbują stawiać pierwsze, samodzielne kroki około 10. miesiąca życia, inne mogą być na takim etapie rozwoju dopiero w okolicach 18. miesiąca. Każde z tych dzieci mieści się w normie rozwojowej. Ważna jest jakość chodu, którą pomoże Wam ocenić fizjoterapeuta. Z pewnością najważniejsze jest to, aby pozwolić maluszkowi rozwijać się w jego własnym rytmie.

Źle dobrane obuwie także może zaszkodzić stopom maluchów oraz całkowicie zaburzyć proces rozwoju stóp, a nawet doprowadzić do nieodwracalnych deformacji stóp. Dlatego nigdy, drodzy rodzice, nie zaniedbujcie odpowiedniego doboru obuwia.

Buciki dla dziecka - jakie powinny być?

W żadnym wypadku nie należy zakładać bucików kilkumiesięcznemu maluszkowi (wyjątkiem może być ważna okazja i chęć mamy, aby maluszek wyglądał "stylowo").

Na tym etapie rozwoju dziecka buciki ograniczają ruchy stopy i uniemożliwiają reakcję stopy na poznawanie otoczenia oraz podłoża. Mogą także przyczyniać się do zniekształceń stopy.

O ile pierwsze kroki w domu dziecko powinno stawiać bez obuwia, to pierwsze buciki do nauki chodzenia dziecko powinno otrzymać, gdy już samodzielnie chodzi.

Bucik powinien mieć elastyczną podeszwę, sztywny zapiętek oraz szeroki czubek. Powinien być lekki oraz wykonany z naturalnych materiałów.

Rozmiar powinien być idealnie dobrany - buty nie mogą więc uciskać stopy, ograniczać jej ruchomości ani się z niej zsuwać. Stawiając stopę na wkładce, powinniśmy mieć jeszcze około 1 cm luzu. Należy wybrać podeszwę, która zapewnia dobrą amortyzację, jest elastyczna oraz nie jest śliska.

Uważajmy na ciężkie buty, ponieważ wymuszają nienaturalną pracę stopy i zaburzają jej dynamikę.

Zdecydowanie należy unikać zakładania butów dzieciom po innych dzieciach. Każda stopa jest inna, ma inną szerokość, podbicie, inne napięcie mięśniowe i rozwija się indywidualnie. Stopy dziecka wciąż są w fazie rozwoju, a obuwie ciężkie, sztywne, za małe, zbyt duże, śliskie, po rodzeństwie, z wąskim czubkiem może ten rozwój zakłócić.

Małe stopy, duża odpowiedzialność

Drodzy rodzice, to na Was spoczywa odpowiedzialność, aby zadbać o rozwój stóp Waszego malucha. Świadomie i odpowiedzialnie dobierajcie odpowiednie obuwie, obserwujcie, czy stopy rozwijają się prawidłowo, stymulujcie stopy poprzez dotyk i dajcie dzieciom i ich stopom swobodę rozwoju, poznawania świata i przygotowania się do podróży przez życie.

Pamiętajcie, że pierwsze lata życia dziecka są szalenie ważne dla rozwoju motoryki oraz układu kostnego dziecka. Wszystkie nieprawidłowości i zaniedbania w okresie niemowlęcym będą miały swoje odbicie w przyszłości dziecka. Finalnie mogą przyczynić się do powstawania wad postawy oraz zespołów przeciążeniowych stawów kolanowego, biodrowego oraz kręgosłupa. Dlatego warto zadbać o stopy malucha już od pierwszych dni jego życia.